[A:10v]

32 Theorema 29¹⁵⁶

Iridis colores 4^or esse praecipuos scilicet croceum, viridem¹⁵⁷, ceruleum¹⁵⁸, ac¹⁵⁹ purpureum.

Quod¹⁶⁰enim¹⁶¹ experientia patet, idem et¹⁶² ratione comprobatur. 33 Resumatur¹⁶³ enim descriptio 27^ae164 praedictae, in qua circum[C:42v]ferentia bc dividatur quadrifariam in signis h, k, l et producantur per f ad circumferentiam solis¹⁶⁵ lineae hfm, kn et lo¹⁶⁶, et¹⁶⁷ connectantur¹⁶⁸ h, k, l cum a. Eruntque quatuor¹⁶⁹ anguli, qui ad f, aequales invicem¹⁷⁰. Et ideo circumferentia ¹⁷¹ dm¹⁷² maior quam mn, et ipsa eo maior quam on. 34 Sed ipsae dm¹⁷³ et eo invicem aequales, et mn et no invicem¹⁷⁴ aequales. Quoniam igitur, per 25^am175, oportet refractionem¹⁷⁶ solaris radii a rorante pluvia fieri ad angulum¹⁷⁷ recti 1/2¹⁷⁸ ideo necesse est, ut omnes solares radii, qui a nube refracti¹⁷⁹ gignunt iridem, per punctum f transeant. 35 Quare, quicumque solares radii a circumferentia solis dm procedunt, omnes a circumferentia bh ad oculum a refringentur¹⁸⁰. Quicumque autem ab mn, ab ipsa hk; quicumque vero ab no, ab ipsa kl; quicumque tandem ab oe, ab ipsa lc reflectentur. A maiori ergo¹⁸¹ solis superficie illuminatur¹⁸² bh quam hk, et ideo necesse est, ut color, qui in bh, cui plus lucis admiscetur, sit¹⁸³ ipsi luci conformior. 36 Color [S:55] vero, qui in hk¹⁸⁴, cui plus inest aquae¹⁸⁵, respectu¹⁸⁶ lucis, sit aquae¹⁸⁷ similior. Atque ideo color, qui in bh, flammeus¹⁸⁸ sive croceus, qui vero in hk, viridis¹⁸⁹ videtur. Et, quamvis lc a superficie eo¹⁹⁰, quae ipsi dm¹⁹¹ ipsam bh illuminanti¹⁹² aequalis est¹⁹³, illuminetur¹⁹⁴ et ideo, [C:43r] color, qui in lc similis ei, qui in bh videri oporteat, tamen, quia gyrus iridis in lc minor est quam in bh¹⁹⁵, ideo radii in lc densiores sunt quam in bh. 37 Quare color, qui in lc, fortior ac coloratior eo, qui in bh, videtur¹⁹⁶; cum igitur in bh croceus videatur¹⁹⁷ in lc ruffus¹⁹⁸, sive purpureus generabitur. Similiter, quamvis lk a superficie no, 38 quae¹⁹⁹ ipsi nm ipsam kh illuminanti aequalis est illuminetur, atque ideo²⁰⁰ color²⁰¹, qui in lk ei, qui in kh similis²⁰² videri oporteat²⁰³; tamen, quia gyrus iridis in lk minor est, quam in kh, ideo radii in lk densiores sunt, quam in kh. 39 Quare color, qui in lk, fortior ac coloratior eo, qui in kh videtur. Sed cum in kh viridis²⁰⁴, qui lenis²⁰⁵ ac sobrius est, videatur, in kl ceruleus²⁰⁶, qui fortior ac saturior est, apparebit²⁰⁷. Et, quoniam huiusmodi circumferentiarum eo, on, dm et mn variatio ac gyrorum iridis coarctatio paulatim fiunt, ideo²⁰⁸ non statim in iride unus color vertitur in alium, sed²⁰⁹ talis mutatio paulatim fit²¹⁰ et²¹¹ per aliquem medium, qui extremos coniungat.

40 Scholium.

[A:11r]

Et notandum, quod, sicut ignis²¹² lenis²¹³ ac rarus flammeum²¹⁴ ac croceum efficit colorem velut flamma²¹⁵ lenem²¹⁶ fumum comburens, densus vero ac fortis ebrium ac ruffum²¹⁷ gignit colorem, velut²¹⁸ in carbonibus, ita solares radii, qui in extremo iridis²¹⁹ gyro rari sunt, flammeum gignunt colorem. In intimo²²⁰ vero circuitu, quia densi sunt, ideo ruffum²²¹ efficiunt. 41 Neque alia est caerulei et²²² viridis ab igne ad solem metaphora²²³. Quod autem purpureus, flavo²²⁴; ac viridi caeruleus²²⁵ [C:43v] fortiores ac magis ebrii sint, patet, quoniam²²⁶, si flavo obscurus²²⁷ admisceatur, purpureus conficitur. Si autem²²⁸ viridi²²⁹ idem obscurus aggregetur, protinus caeruleus²³⁰ concreabitur²³¹.

42 Corollarium

Igitur inter²³² croceum ac²³³ viridem²³⁴, intra²³⁵ viridem ac ceruleum²³⁶, intra²³⁷ ceruleum²³⁸ ac purpureum tres alii medii videntur colores, qui sunt utrorumque connexiones. Quam ob rem²³⁹ iris septicolor iure dici posset.