[C:38v][S:49]

1 Theorema XXV¹

PARS SECUNDA²

Solares radios in roridam³ nubem cadentes ad angulum qui recti dimidium est undique ad oculum refractos iridem generare, atque ideo iridem circularem necesse est⁴ videri.

2 Progrediantur a sole radii ab, ac, ad et ae, quorum termini b, c, d, e sint in eodem plano ad quod⁵ linea, quae solis centrum a cum oculo f connectit, sit perpendicularis ad signum g cadens. Et⁶ connexis b, c, d, e signis cum oculo f, aio quod quilibet angulorum abf⁷, acf, et adf recti dimidium est. 3 Et hoc, quia anguli abg, acg⁸ et adg insensibiliter differunt a rectis, propter insensibilem quantitatem bg⁹ respectu ag, sed¹⁰ nos experti sumus angulum fcg, qui est angulus altitudinis iridis sole horizontem possidente esse dimidium recti. [C:39r] Similiter et angulos¹¹ fbg et fdg, quare unusquisque ipsorum abf, acf et adf residuorum erit dimidium recti. Sed talis experientia potest ratione comprobari. 4 Oportet enim ut talis refractio¹² ad oculum neque per lineam ac, quoniam radius radium impediret, neque per lineam gc, quoniam rorationum stillae visum interciperent, sed per fc inter utramque mediam proveniat¹³. [A:9r] Quoniam igitur et experientia et ratione¹⁴ convenit¹⁵ angulos fbg, fcg et fdg, aequales esse ad invicem et unumquemque recti 1/2¹⁶. 5 Ideo¹⁷ anguli autem qui ad g, omnes recti propter ag¹⁸ plano perpendicularem. Ideo ipsa fbg, fcg et fdg triangula sunt invicem aequilatera¹⁹. Quare²⁰ bg²¹, cg et dg lineae²² invicem aequales. Similiter ostendemus omnes a locis refractionum²³ ad signum g ductas invicem [S:50] aequales²⁴. Huiusmodi ergo refractio fit²⁵ in circumferentia circuli, atque ideo²⁶ circularis apparet. 6 Hinc patet illorum stultitia, qui non attendentes similes iridis colores ad aequales refractionum²⁷ angulos undique oportere²⁸ reflecti²⁹, eius rotunditatis causam a nubis concavitate quaerunt³⁰.

Corollarium³¹

7 Patet ergo³² quod centrum solis, centrum visus, ac³³ centrum iridis in eadem sunt recta linea.

Corollarium³⁴

Item iridem videri, sub cono rectangulo, cuius basis est ipsa iris vertex vero oculi centrum. Cum enim angulus fcg sit recti 1/2³⁵ et³⁶ feg quoque sit recti 1/2³⁷, erit angulus cfe rectus. Conus igitur fce, sub quo iris apparet, rectangulus est.